Elvia

Malaria

Czym jest malaria?

Malaria to choroba zakaźna wywoływana przez pasożyta zwanego zarodźcem malarycznym, odkrytego w roku 1880 przez M. Laverana. Choroba ta często występuje w krajach tropikalnych i jest bardzo poważna, a czasem nawet śmiertelna.

Malarię u ludzi wywołują cztery rodzaje pasożytów. Pasożyty te nie występują w równym stopniu na całym świecie, dlatego też poziom ryzyka zachorowania na tę chorobę jest różny w zależności od rejonu geograficznego. Ryzyko to uzależnione jest od rodzaju zarodźca malarycznego wywołującego zagrożenie chorobą w odwiedzanym kraju oraz od poziomu odporności na leczenie nabytego wraz z upływem czasu. Najniebezpieczniejszym dla ludzi pasożytem malarycznym, i niestety tym najbardziej rozpowszechnionym, jest zarodziec sierpowy.

Pasożyt ten jest przenoszony na człowieka przez ukąszenia zakażonych nim komarów: samic komara Anopheles, które najczęściej atakują wieczorem i w nocy. Zakażenie tym pasożytem następuje w wyniku ukąszenia przez owada. Następnie pasożyt ten rozwija się w organizmie przez okres około tygodnia. Objawy kliniczne pojawiają się w ciągu od kilku godzin do kilku miesięcy, od tego momentu. Jednak niektóre groźne formy tego pasożyta mogą rozwijać się bardzo szybko – w ciągu 24 do 48 godzin i w przypadku niepodjęcia natychmiastowego leczenia mogą doprowadzić do śmierci.

Objawy malarii i sposób leczenia

Mówiąc ogólnie, malaria wywołuje bardzo niewiele wyraźnych objawów klinicznych. Dlatego też niezwykle ważne jest uzyskania porady lekarskiej od lekarza w kraju malarycznym bądź po powrocie do domu. Choroba staje się poważna, ponieważ często jest za późno diagnozowana i leczona przez to, że jej początkowe objawy mogą być niezwykle dyskretne.

W przypadku wystąpienia następujących, nawet nieznacznie nasilonych objawów, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem:

• długotrwałe uczucie zmęczenia,
• problemy trawienne,
• bóle brzucha,
• gorączka,
• objawy grypy (dreszcze, bóle, pocenie się…).

Objawy te są również związane z wieloma innymi chorobami tropikalnymi. W związku z tym nie należy rozpoczynać leczenia w kierunku malarii bez uprzedniego zdiagnozowania choroby. Problemy neurologiczne, śpiączka lub konwulsje często pojawiają się natychmiast i oznaczają, że choroba jest niezwykle poważna.

Po zbadaniu lekarz zleci pilne wykonanie badania krwi w celu określenia przy pomocy obserwacji mikroskopowej konkretnego rodzaju pasożyta odpowiedzialnego za wystąpienie tych objawów. Jeśli wyniki badań nie okażą się rozstrzygające przy pierwszej wizycie, zostanie przeprowadzona ponowna analiza, jeśli gorączka wzrośnie lub w ciągu kolejnych 24 godzin. W przypadku wykrycia obecności pasożyta lekarz zaleci leczenie albo z zastosowaniem tabletek, albo poprzez perfuzję. Często występuje konieczność jedno- lub kilkudniowej hospitalizacji.

Zapobieganie malarii

Znacznie lepiej zapobiegać malarii niż ją leczyć! Sposób zapobiegania malarii jest uzależniony od dwóch uzupełniających się, nierozłącznych metod: obniżania ryzyka ukąszenia przez komara i leczenia zapobiegawczego. Bardzo istotną rolę odgrywa ochrona przed ukąszeniami komarów Anopheles, które atakują głównie pod koniec dnia i nocą.

Poniżej przedstawiamy łatwe w zastosowaniu rady, które w znacznym stopniu obniżają poziom tego ryzyka:

• zabezpiecz okna przy pomocy siatek o drobnych oczkach, siatki te powinny być w dobrym stanie i w miarę możliwości nasączone środkiem owadobójczym,
• korzystaj z klimatyzacji w pomieszczeniu,
• śpij pod moskitierą (w dobrym stanie) nasączoną środkiem owadobójczym, moskitiera powinna sięgać podłogi, alternatywnie jej końce można wsunąć pod materac,
• nie przebywaj zbyt długo na dworze w porze nocnej,
• noś odzież z długimi rękawami i nogawkami, odzież również należy spryskać środkiem owadobójczym,
• regularnie stosuj na skórę środki odstraszające owady,
• noś przy sobie odpowiednią odzież i środki w sprayu, zwłaszcza jeśli planujesz przyjazd późnym popołudniem lub wieczorem.

Środki odstraszające owady dostępne są w różnych formach (lotiony, kremy, aerozole lub sztyfty) i stężeniach. Należy nakładać je na wszystkie odsłonięte części ciała, jednocześnie chroniąc oczy i usta, jako że mają one właściwości toksyczne. Należy pamiętać o stosowaniu ich regularnie, co 2-5 godzin, stosownie do intensywności aktywności fizycznej i warunków klimatycznych. Produkty te nie są wodoodporne, a skuteczność ich działania na odzieży może być ograniczona.

Drugi rodzaj ochrony, uzupełniający środki opisane powyżej, stanowią leki: mówimy tu o profilaktyce antymalarycznej. Środki te nie gwarantują całkowitej ochrony przed malarią, ale znacząco obniżają poziom ryzyka zachorowania na tę chorobę i wystąpienia związanych z nią komplikacji.

Od czasu pierwszego zastosowania leków zapobiegających malarii, niektóre szczepy zarodźca sierpowatego wykształciły na nie odporność, nazywaną odpornością chemiczną. Należy odwołać się do dokumentów Ministerstwa Zdrowia lub specjalistycznego szpitala, w celu uzyskania dostępu do mapy świata i sprawdzenia, w których miejscach na świecie występują szczepy pasożytów przenoszących malarię uodpornionych na działanie leków. Kraje te zostały podzielone na cztery grupy. Leki zapobiegawcze dostosowane do grupy krajów, do których się udajesz, w ilości wystarczającej na cały okres pobytu musi przepisać lekarz jeszcze przed wyjazdem. Twój farmaceuta może wydać te leki wyłącznie po okazaniu recepty.

W przypadku pojawienia się jakichkolwiek problemów podczas podróży konsultacji z lekarzem nie odkładaj do momentu powrotu do domu. Możesz poprosić o konsultację z lekarza nadzorującego AWP Polska, w celu omówienia wszelkich kwestii lub obaw dotyczących swojego stanu zdrowia. Lekarz udzieli Ci niezbędnych porad oraz powie jak należy postąpić w kraju w którym jesteś z objawami, które u Ciebie wystąpiły.

Podróżni wymagający ochrony

• Dzieci! Stanowczo odradza się podróżowanie z dziećmi do krajów endemicznych występowania malarii, zwłaszcza do obszarów, gdzie komary zdołały wykształcić odporność na leki antymalaryczne. W przypadku konieczności odbycia podróży wraz z dziećmi, zabezpieczanie ich przed ukąszeniami komarów ma podstawowe znaczenie. Nie ma dowodów na brak toksyczności skutecznych środków odstraszających owady dla dzieci poniżej 2 roku życia. Skonsultuj się z farmaceutą, który poleci produkt nadający się do stosowania przez całą rodzinę. Jeśli u Twojego dziecka podczas pobytu w strefie malarycznej wystąpi jakakolwiek gorączka, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem.
• Kobiety ciężarne! Malaria to bardzo poważna choroba dla kobiet w ciąży. Stanowczo zaleca się odłożenie podróży o kilka miesięcy lub wybranie innego kierunku podróży. W przypadku absolutnej konieczności odbycia podróży do kraju endemicznego występowania malarii należy umówić się na wizytę u swego ginekologa i lekarza specjalizującego się w zakresie chorób tropikalnych. Terapie zapobiegające malarii są trudne i ograniczone dla kobiet ciężarnych.
• Osoby starsze i osoby z osłabioną odpornością. Pomimo, że nie istnieją przeciwwskazania do stosowania terapii antymalarycznej, skonsultuj swoje plany podróży z lekarzem i zapoznaj się z wszystkimi możliwymi zagrożeniami dla zdrowia.